परंपरा, समाज आणि देशीवाद १९व्या शतकातील मराठी समाज हा २०व्या शतकातील मराठी समाजापेक्षा बराच पुढारलेला होता. विचारात, चिंतनात, राजकारणात सगळ्याच क्षेत्रात मोठमोठ्या व्यक्ती आपल्याकडे झाल्या. पण २०व्या शतकाच्या मध्यानंतर आपल्या समाजात असे काही विखार निर्माण झाले, की या सगळ्याला खीळ बसली. आपण आपली ताकद पाहिजे तितकी, पाहिजे त्या पद्धतीने वापरत नाही, असे लक्षात आले. १९८० […]
पूर्वीच्या काळी आतेभाऊ आणि मामेबहीण हे हक्काचे जोडीदार समजले जायचे‧ शिवाय, आप्तस्वकीय पंचक्रोशीतील स्थळ सुचवायचे कालपरत्वे जोडीदार निवडीचे पर्याय पंचक्रोशी ओलांडून दूरदूरपर्यंत पसरू लागले‧ वधू-वर सूचक मासिके, वृत्तपत्रांमधील छोट्या जाहिराती आणि गावोगावी उघडलेली वधू-वर मंडळे दूरदेशींच्या जोडीदारांची स्वप्ने दाखवू लागली‧ शहरांमध्ये जातीनिहाय ‘वधू-वर मेळावे’ भरू लागले‧ तंत्रज्ञानाने झेप घेतली, तशी जोडीदार निवडीच्या पर्यायांनीसुद्धा गगनभरारी […]
सर्वच समाजामध्ये ‘अन्न’ शब्द उच्चारला तर काही ठराविक पदार्थांचेच चित्र स्वभावत: तरळते. युरोपियनांसमोर ‘गव्हाचा पाव’ येईल, अरबांसमोर ‘खुबुस’ तरळेल; बंगाली, बिहारी, दक्षिणी लोकांना ‘भाताचा शीग आणि रसम’चा दरवळ आठवेल; तशी मऱ्हाटी संस्कृतीत ‘भाकर’. अन्न म्हणजे भाकर! ही भाकरी मराठी भाषेत फार खोल रुतली आहे. ‘ज्याची भाकरी त्याची चाकरी’पासून ‘भाकरीला महाग’पर्यंत. बहिणाबाईंनी तर ‘आधी हाताला […]
गणपती १. अनंतचतुर्दशी : श्रीगणेशविसर्जन : ह्या दिवशी अनेक घरांमधील गणपतींचे तर चाळीस हजारांहून अधिक सार्वजनिक गणेशोत्सवांचे विसर्जन केले जाते. श्रीगणेशचतुर्थीच्या दुसऱ्या दिवसापासून गणपती ची सकाळ-संध्याकाळ दोन्ही वेळा पंचोपचारी पूजा केली जाते. अनंतचतुर्दशीलादेखील सकाळी अशी पंचोपचारी पूजा करावी. नंतर नैवेद्य दाखवावा. उत्तरपूजा करावी. गणपती च्या शेजारी ठेवलेल्या श्रीफळांना जागेवरून हलवावे. नंतर आपल्याला घरच्या अथवा मंडळाच्या […]
नाशिकची प्राचीन चांभारलेणी नाशिक शहरापासून अवघ्या आठ कि. मी. अंतरावर असलेल्या म्हसरूळ गावाजवळच्या डोंगरात चांभारलेणी कोरण्यात आली आहे. ही लेणी जैन पंथीयांची असून इसवी सन ११व्या शतकात तिचे निर्माण झाले असावे असा संशोधकांचा अंदाज आहे. चांभारलेणी समुद्रसपाटीपासून १४० मीटर उंचीवर आहे. लेण्यांकडे जाण्यासाठी पायऱ्यांची वाट चढून गेल्यावर तेथे पोहोचता येते. लेण्यांच्या अलीकडे दगडात कोरलेली दोन […]
पाण्याची जागतिक समस्या, वाढत्या लोकसंख्येबरोबर वाढणारी पाणीटंचाई, सातत्याने पडणारा दुष्काळ, पाण्यासाठी होणारी वणवण अशा अनेक गुंतागुंतीच्या प्रश्नांना युवक म्हणुन आपण काय करू शकतो असा प्रश्न पुण्यातील माधव पाटील या युवकाच्या मनी आला आणि त्यातूनच ‘अंघोळीची गोळी’ ही संकल्पना उदयास आली. कालांतराने याचे रुपांतर एका तरुणांच्या टीममध्ये झाले. अंघोळीची गोळी म्हणजे नेमके काय? सरळ सोप्या शब्दांत […]
केवळ रंगरेषांच्या माध्यमातून आपण काहीतरी भन्नाट करायचं ज्याने आपलंच नाही तर आपल्या महाराष्ट्राचे नाव ही जगभरात अभिमानाने घेतले जाईल, या जिद्दीने काही मित्र एकत्र आले. आणि सुरु झाला प्रवास एका अनोख्या वर्ल्ड रेकॉर्डचा! रंगरेषा या टीममधील अभिषेक साटम हा क्रिकेटचा देव अर्थात सचिन तेंडुलकर याचा आपल्या सर्वांप्रमाणेच ‘जबरा फॅन ‘आहे. २०१७ साली सचिनच्या कारकिर्दीला सलाम […]
आपण मुंबईच्या समुद्र किनाऱ्यावर फिरायला जातो तेव्हा नेहमीच तिथे कचऱ्याचे ढिगारे पाहावयास मिळतात. सण-उत्सवाच्या पवित्र काळात तर या ढिगाऱ्यांमध्ये शतपटींनी वाढ झालेली दिसते. आपण निसर्गाच्या या सुंदर घटकाचा होत असलेला ऱ्हास पाहून मनात हळहळतो आणि पुढे निघून जातो. परंतु गेले एक वर्ष दादर येथील जय श्रृंगारपुरे हा एक तरुण या घाणीच्या साम्राज्यात पाय रोवून उभा […]
नवीन वर्षाचं स्वागत करण्यासाठी संपूर्ण मुंबई तयारीत होती. पण त्यांच्या या आनंदाला कुठेही गालबोट लागू नये, कायदा आणि सुव्यवस्था टिकून राहावी म्हणून मुंबई पोलीस मात्र मुंबईच्या रस्त्यांवर आपली ड्युटी बजावत होते. अशा वेळी त्यांच्या डोक्यावरील कामाचा हा ताण कसा कमी करता येईल, हा प्रश्न काही मुंबईकर तरुणांना पडला आणि त्यांना एक वेगळीच युक्ती सुचली – ‘A […]
मराठी साहित्याला आधुनिकतेची जोड १) Bookshelf – Marathi YouTube channel (मराठी) चार वेगवेगळ्या क्षेत्रात काम करणारे ‘किरण क्षीरसागर, भारतेंदू शर्मा, हिनाकौसर खान-पिंजार आणि सूरज क्षीरसागर’ , हे तरूण एकत्र आले ते पुस्तकांच्या वेडातून. पुस्तकांच्या जिव्हाळ्याने त्यांना एकत्र बांधलं आणि त्यातून साकारलं “बुकशेल्फ” नावाचं एक युट्युब चॅनेल. अगदी अल्पावधीत या चॅनेलने पाच हजारांच्या वाचक-रसिकांना एकत्र आणले […]